Εικοτολογίες περί Ψυχολογίας/Ψυχιατρικής

Το παρακάτω κείμενο μοιράστηκε σε αίθουσες του τμήματος Ψυχολογίας Α.Π.Θ. έχοντας ως στόχο την διατύπωση κάποιων νωπών -ακόμη- σκέψεων πάνω στην "επιστήμη" που πρόκειται να υπηρετήσουμε στο εγγύς μέλλον. 

ΑΝΤΙΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ

Παρατηρείται τις τελευταίες δεκαετίες η τάση της Ψυχολογίας να μετατραπεί σε μία καθαρά θετικιστική επιστήμη, η οποία θα διέπεται από σταθερούς και απαράβατους κανόνες. Με αυτόν τον τρόπο αυξάνει το γόητρο της στο ευρύτερο επιστημονικό πεδίο καθώς και απαλλάσσεται από τις μομφές των θετικών επιστημών στο παρελθόν, οι οποίες επέκριναν την Ψυχολογία ως μία τάση με κυρίως θεωρητικές βάσεις και σχεδόν ανύπαρκτη καθολική και πρακτική εφαρμογή. Όμως οι σύγχρονοι «επιστήμονες» ψυχολόγοι ξεχνούν ότι η ανθρώπινη φύση και συμπεριφορά δεν μπορούν λόγω της περιπλοκότητας τους να μετρηθούν και να ενταχθούν σε αυστηρά πλαίσια ταξινόμησης.

Ανέκαθεν το κάθε κοινωνικό σύστημα δημιουργούσε τις δικές του αξίες και τα δικά του πρότυπα, τα οποία φυσικά καθορίζονταν από τους έχοντες την εξουσία (τους «από τα πάνω») και ποτέ από την βάση του κοινωνικού συστήματος (τους «από τα κάτω» δηλαδή το λαό). Επομένως, βάσει των αξιών και των προτύπων που έθετε η άρχουσα τάξη δημιουργούνταν κάποιοι άξονες «κανονικότητας» και «μη κανονικότητας». Όποιος λοιπόν, υιοθετούσε ένα είδος «αποκλίνουσας συμπεριφοράς» θεωρούνταν απειλή της έννομης κοινωνικής τάξης και έπρεπε με οποιοδήποτε τρόπο να καταστείλει την διαφορετικότητα του και να «κανονικοποιηθεί».

Η παραπάνω περιγραφή δεν απέχει καθόλου από το σημερινό κοινωνικό γίγνεσθαι, το οποίο αποτελεί ένα στείρο σύστημα εκμετάλλευσης, στο οποίο η «επιστήμη» της Ψυχολογίας και της Ψυχιατρικής συμπορευόμενες με τις αξίες και τις αρχές του εκάστοτε κοινωνικοοικονομικού μοντέλου εξουσίας αναλαμβάνουν την καταστολή «της αποκλίνουσας συμπεριφοράς» και τη βίαιη προσαρμογή της στο κυρίαρχο κοινωνικό/πολιτικό/οικονομικό σύστημα.

Αυτού του είδους η «κανονικοποίηση» επιτυγχάνεται στην κατά τα άλλα αθώα επιστήμη της Ψυχολογίας -με τους γεμάτους με ανθρωπιστική στοργή «επιστήμονες» και «ερευνητές»- μέσω εξατομικευμένων πρακτικών που δεν λαμβάνουν υπ’ όψιν τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες. Με αυτόν τον τρόπο κατασκευάζεται από τους ψυχολόγους η έννοια «πρόβλημα» της οποία η αιτία προσπαθεί να εντοπιστεί σε βιολογικό/ψυχολογικό/ιατρικό (εξατομικευμένο) επίπεδο αγνοώντας την κυρίαρχη πραγματικότητα (κοινωνικές συνθήκες). Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η «εργασιακή εξουθένωση» (burnout), η «κατάθλιψη», η «αναπηρία», η «ομοφυλοφιλία» και εν γένει όλες οι φαντασιακές επινοήσεις των «ψυχολόγων» που φέρουν τον τίτλο «πρόβλημα».[1]

Χαρακτηριστικό παράδειγμα σχετικά με την επινόηση ψυχικών ασθενειών και εν γένει «προβλημάτων» αποτελεί η ομοφυλοφιλία,  που θεωρούνταν ψυχική νόσος μέχρι το 1973 σύμφωνα με τον Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο των Ψυχικών Διαταραχών II (DSM-II), το οποίο αποτελεί Ευαγγέλιο κυρίως των ψυχιάτρων αλλά και ενός  μεγάλου μέρους των «φιλάνθρωπων» ψυχολόγων. Βέβαια, οι γράφοντες του συγκεκριμένου κειμένου θεωρούν ότι το προαναφερθέν εγχειρίδιο μπορεί να αποδειχθεί  πιο χρήσιμο και να αξιοποιηθεί σε διαδικασίες υγειονομικού ενδιαφέροντος, αντικαθιστώντας για παράδειγμα το χαρτί υγείας.

Από την άλλη πλευρά, η Ψυχιατρική δεν ενδιαφέρεται να θέσει μία ανθρωπιστική βιτρίνα γύρω από τον εαυτό της, χρησιμοποιώντας έτσι βίαιες μεθόδους καταστολής όπως είναι τα ψυχοφάρμακα –για τα οποία υπάρχει ένα παγκόσμιο δίκτυο οικονομικών συμφερόντων που αγνοεί την ανθρώπινη υπόσταση-, ο εγκλεισμός σε ψυχιατρικά ιδρύματα, η καθήλωση των εγκλεισμένων και παλαιότερα το ηλεκτροσόκ και η λοβοτομή.

Με λίγα λόγια, η Ψυχολογία και η Ψυχιατρική αποτελούν πρακτικές του καπιταλιστικού συστήματος του οποίου κύρια χαρακτηριστικά αποτελούν η εμπορευματοποίηση, η επικέντρωση στην αποδοτικότητα, στην παραγωγικότητα, στην προσαρμογή σε κοινωνικούς κανόνες, αξίες και αρχές των «από τα πάνω». Χαρακτηριστικά τα οποία καθορίζουν τα κριτήρια διαχωρισμού, διακρίσεων και περιθωριοποίησης ομάδων που δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις του κάθε ηγεμονικού πολιτικού/κοινωνικού/ οικονομικού συστήματος.

Βέβαια, οι παραπάνω πρακτικές συντηρούνται και αναπαράγονται από το πανεπιστημιακό περιβάλλον, ώστε να αποτελέσουν τη βασική εκπαιδευτική κατάρτιση του μέσου  φοιτητή. Σε πρώτο επίπεδο, το πνευματικό κατεστημένο έχει στελεχώσει κατά συντριπτική πλειονότητα τους ακαδημαϊκούς κύκλους και με αυτόν τον τρόπο προωθεί τη δική του αναχρονιστική πνευματική αγκύλωση στο «μελλοντικό ευυπόληπτο πολίτη».

Με λίγα  λόγια: «Η μηχανικη και εξειδικευμένη εκπαίδευση είναι τόσο βαθιά υποβαθμισμένη, όσο υποβαθμισμένο είναι και το ίδιο πνευματικό επίπεδο του φοιτητή ήδη από την στιγμή που μπαίνει στο πανεπιστήμιο. Αυτό συμβαίνει από το γεγονός και μόνο ότι η πραγματικότητα που κυριαρχεί σ’ όλα αυτά, δηλαδή το οικονομικό σύστημα, απαιτεί τη μαζική παραγωγή ακαλλιέργητων και ανίκανων να σκεφτούν φοιτητών. Ο φοιτητής αγνοεί ότι το πανεπιστήμιο έχει γίνει μια θεσμική οργάνωση της άγνοιας, ότι και η ίδια η «υψηλή κουλτούρα» διαλύεται στο ρυθμό της μαζικής παραγωγής καθηγητών, ότι όλοι αυτοί οι καθηγητές έιναι ηλίθιοι και ότι, στην πλειονότητα τους, θα προκαλούσαν τον χλευασμό ακόμη και μέσα σ'οποιοδήποτε λύκειο και έτσι, εξακολουθεί να ακούει ευλαβικά τους δασκάλους του, επιδιώκοντας συνειδητά την απώλεια κάθε κριτικού πνεύματος, ώστε να μπορεί να συμμετέχει καλύτερα στη μυστικιστική ψευδαίσθηση πως έγινε «φοιτητής», κάποιος που ασχολείται σοβαρά με την απόκτηση σοβαρών γνώσεων, ευελπιστώντας ότι θα του εμπιστευτούν τις έσχατες αλήθειες. Είναι μια εμμηνόπαυση του πνεύματος. Ό,τι συμβαίνει σήμερα μέσα στα αμφιθέατρα των σχολών και των πανεπιστημίων, θα καταδικαστεί ως κοινωνικά βλαβερός θόρυβος στην μελλοντική επαναστατική κοινωνία. Ήδη ο φοιτητής προκαλεί τον γέλωτα.»[2]

Τα φριχτότερα εγκλήματα γίναν υπέρ του Θεού κ' υπηρέτησαν το Διάβολο, υπέρ του Δικαίου κ' υπηρέτησαν το Άδικο, για χάρη της «γλυκυτάτης» Ελευθερίας, του υπάτου Καλού, κ' υπηρέτησαν την πικρότερη Δουλεία, το ύπατο Κακό!.. Αύριο, θα γίνουν υπέρ της Ανθρωπότητος, και θα εξαφανίσουν και τα τελευταία ίχνη ανθρωπιάς. Μεθαύριο, για χάρη της Μεγαλειοτάτης Επιστήμης και θ' απανθρωπέψουν και τους ρέστους εγκεφάλους. Αντιμεθαύριο..- δεν έχει αντιμεθαύριο!

---

[1] Οι όροι (εργασιακή εξουθένωση, κατάθλιψη, ομοφυλοφιλία, αναπηρία ) περικλείονται σε εισαγωγικά όχι επειδή αμφισβητούνται ως υπάρχουσες καταστάσεις αλλά αμφισβητούνται και κατακρίνονται λόγω της διάστασης του «προβλήματος» που αποκτούν από την Ψυχολογία και την Ψυχιατρική. 

[2] «Για την αθλιότητα των φοιτητικών κύκλων»